Alles wat je moet weten over complementaire kleuren

Wat zijn complementaire kleuren?

@Yan Krukau

Voor een opvallend schilderij die haast naar voren lijkt te komen heb je complementaire kleuren nodig. Dit zijn namelijk tinten in de kleurencirkel die recht tegenover elkaar staan. Ze vormen als het ware een extra laag bovenop de primaire kleurencirkel. Die bestaat uit de kleuren rood, geel en blauw. Door tegenovergestelde kleuren bij elkaar te zetten creëer je een ‘wow effect’. Zo staat geel tegenover paars, oranje tegenover blauw en rood tegenover groen.

Tip: Zo gebruik je de kleurencirkel voor je interieur kleuren!

Waarom worden deze kleuren vaak gebruikt?

Complementaire kleuren komen vaak terug in onze samenleving. Let er maar eens op, want het zal je verbazen hoe vaak een kleurencombinatie van bijvoorbeeld geel en groen voorkomt. Reclamebureaus maken bijvoorbeeld graag gebruik van omdat deze tegengestelde kleuren erg opvallen. En wat dacht je van het geelblauwe logo van de Ikea, die bij iedereen in het geheugen gegrift staat.

Eenvoudig te mengen op een kleurenpalet

Niet alleen reclamebureaus, maar ook ontwerpers en kunstenaars zijn dol op complementaire kleuren. Ze zijn namelijk vrij eenvoudig te mengen op een palet, om bijvoorbeeld een neutrale kleur te maken. Sommige ontwerpers gebruiken twee tegengestelde kleuren op een wand om een opvallend effect te creëren. Denk bijvoorbeeld aan oranje en blauw, overigens ook de kleuren het logo van Fanta en ING.

Waarom zijn complementaire kleuren zo aantrekkelijk?

Complementaire kleuren zijn niet voor niets populair. Ze zijn dynamisch en aantrekkelijk voor mensen. Dit heeft alles te maken met de manier waarop je kleuren en licht ziet. Het oog bevat zogeheten ‘fotoreceptorcellen’ die zorgen voor kleurwaarneming. Dankzij deze ‘kegeltjes’ is het mogelijk om licht in verschillende kleuren te zien. Kijk maar eens paar minuten onafgebroken naar een kleurenblok. Werp dan snel een blik op een witte muur voor een bijzonder effect. Als het goed is zie je een licht nabeeld in de tegengestelde kleur, oftewel complementair.

Hoe jouw hersenen bepaalde kleuren verwerken

Er zijn meer interessante experimenten op het gebied van waarneming en tegengestelde kleuren. Kijk bijvoorbeeld eens een tijdje naar een blauw vierkant. De cellen in je oog hebben de belangrijke taak om het blauwe licht te verwerken. Ze sturen signalen naar je hersenen om de kleur te verwerken. Op een gegeven moment raken de cellen echter een beetje vermoeid. Daardoor is er sprake van iets zwakkere signalen.

Oranje nabeeld

Dat je signalen in je hersenen op een gegeven moment vermoeid raken, merk je door de al eerder genoemde witte muur. Werp je blik eens af blauwe muur en kijk eens naar de witte wand en ontdek hoe het brein jou een beetje ‘voor de gek houdt’. Vanwege het zwakkere hersensignaal zie je namelijk een oranje nabeeld. Precies: de complementaire kleur van blauw. In werkelijkheid is het de witte muur min een klein beetje blauw. De hersenen verwerken het echter als oranje. Bijzonder!

Warm tegenover koel is een lust voor het oog

Kunstenaars en ontwerpen zijn zich goed bewust van de manier waarop mensen kleuren herkennen en verwerken. Die kennis gebruiken ze door complementaire kleuren bij elkaar te zetten. De dynamiek van een klein beetje oranje in een blauwe kamer, of andersom, is enorm. Oranje is een warme tint en blauw een koele tint. Deze tegenovergestelde mix heeft veel effect op de manier waarop je een ruimte ervaart. Jouw ogen willen graag oranje zien en daardoor komt deze kleur extra naar voren. Tegelijkertijd stimuleren twee complementaire kleuren de verschillende delen van het oog. Dit zorgt voor een gevoel van evenwicht en rust.

Benadruk rust of ga voor dynamiek

Andere complementaire kleuren die het brein stimuleren zijn rood en groen en geel en paars. Daarbij is rood ‘vuur’ en groen ‘natuur’. Met deze tegenstelling kun je als ontwerper, kunstenaar of tekenaar dynamiek én rust creëren. Het eerste doe je door rustgevende groene tinten aan te brengen op een rode muur. Daarmee benadruk je de kleur rood. Ook paars en geel zijn en dynamisch duo. Ben je dol op felle kleuren? Benadruk bijvoorbeeld een knalgele wand door paarse tinten aan te brengen. Of wat dacht je van een citroengele kleur met gedempt paars? Daarmee creëer je in een handomdraai een zonnig effect in huis.

Complementaire kleuren en natuurtinten

Wat opvallend vaak terugkomt in het interieur zijn ‘natuurtinten’. Op het gebied van complementaire kleuren vormen hemelsblauw en terracotta bijvoorbeeld een fantastische combinatie. In het Amerikaanse zuidwesten zijn kunstenaars er dol op. Terracotta en hemelsblauw ademen samen een bepaalde rust uit, terwijl je tegelijkertijd de kracht van de natuur ervaart.